Organisatiewaarden en betekenisgeving

Met de definitie van kernwaarden in het strategisch beleidsplan worden medewerkers uitgenodigd tot het delen van gemeenschappelijke betekenissen en beleving rond de waarden. Dat gaat echter niet vanzelf. De essentie is dat er een natuurlijke dialoog tot stand komt, waarin persoonlijke ervaringen herkend worden als passend bij het organisatieverhaal. Je eigen rol in het geheel krijgt daardoor inhoud en samenhang. Het proces om een dergelijke verhalende organisatie te realiseren, omvat het creëren van de juiste voorwaarden, zoals een uitnodigende communicatie infrastructuur, het creëren van een uitnodigende en passende beleving en het stimuleren van een verhaalcultuur op alle niveaus. Het gaat om oprechtheid en voorbeeldgedrag in leiderschap, maar ook om herkenbare manifestaties van waarden in de dagelijkse praktijk. Medewerkers willen zich qua drijfveren kunnen identificeren met de organisatie en een bijdrage leveren aan een zingevend doel. Hoe meer afstemming wordt ervaren, des te meer commitment er is om in de gewenste richting te ontwikkelen.

Net als in de film

Met elkaar ontwikkelen is een gezamenlijk leerproces. Dat gaat automatisch ook gepaard met wrijvingen, want iedereen heeft z’n eigen perceptie bij de acties en resultaten. Conflict en onenigheid horen er bij. Daniel Wolfs vergelijkt organisatieverhalen met de manier waarop je een boek of film ervaart. Bij het lezen van een boek maak je eigen interpretaties en geef je het verhaal een eigen inkleuring. Bij een film daarentegen bepaalt de regisseur je beleving door zorgvuldige opbouw van het plot. In organisaties is het boek vaak het startpunt van een verandering. Het management verwacht dat een visiedocument of strategisch beleidsplan eenduidig wordt geïnterpreteerd alsof je het zou kunnen regisseren als een film. De werkelijkheid is natuurlijk weerbarstiger. In praktijk zorgen allerlei persoonlijke waarden, vooronderstellingen, interacties en verhalen uit het verleden voor een bonte melange aan interpretaties.

De verhalencirkel

Het klinkt misschien te romantisch, maar het werkt. Met respect voor de verschillende belevingen naar elkaar luisteren, vragen naar ervaringen. Elkaar verhalen vertellen, ruimte geven voor reflectie en een creatief proces tot stand brengen, waarin gevoelens een plaats krijgen, zoals twijfels, teleurstelling, angsten, schaamte en boosheid, zodat ze hernieuwde betekenis krijgen. Volgens François Breuer is het uitgangspunt van de narratieve benadering dat ieder mens betekenis aan zijn leven probeert te geven door de verhalen die hij reconstrueert. Deze verbeeldingskracht werkt niet alleen achteraf, maar richt zich ook op een mogelijke toekomst. Ik projecteer betekenis in de toekomst door het verhaal daarover, dat ik voor mij zie. Als toekomstverhalen realistisch en aantrekkelijk zijn, bieden ze veel houvast en helpen ze bij het reduceren van onzekerheid.

Vlechtwerk van betekenis

In een verhalende organisatie gaat het er om zowel oog te hebben voor chaos als voor creatie. Voor het conflict en voor het ideaal. Tegelijkertijd heb je wel een rode draad nodig, het grote verhaal dat ijkpunt is van alle interacties en waarmee je voortdurend verbinding maakt. Dat verbindende organisatieverhaal illustreert de gedeelde waarden en biedt de context voor het ‘waarom’ en het hoger doel. Door persoonlijke verhalen op te zoeken, te analyseren en te verbinden met de rode draad, bewaak je de balans tussen sturing en ruimte en ontwikkel je geleidelijk en in dialoog naar gedeelde betekenis en richting.

Wat wil je zien ontstaan?

Draagvlak creëren is mensen betrekken in de totstandkoming van het verhaal, beseffen dat je deelgenoot bent van wat zich aan het ontwikkelen is en dat je tegelijk de mogelijkheid hebt om op elk moment het verhaal een andere wending te geven. Je kunt als het ware op de pauzeknop drukken en samen bepalen wat de volgende scène zal zijn. Bij voorkeur door het tegengeluid te laten horen, dat wat onderbelicht of ontkend is en van daaruit verder te werken aan gepaste acties die vertrouwen geven.

Om het narratieve proces op gang te brengen en te houden, adviseer ik het volgende stappenplan:

1. Samenstellen klankbordgroep en beslisgroep

2. Bepalen en laden van gedeelde kernwaarden

Organiseren waardensessie aan de hand van het Spiral Dynamics model. Met behulp van een waardenscan, woordveldassociaties, archetypen, vragenlijsten, moodboards, fotokaarten en eventueel een verhalenworkshop worden waarden niet alleen benoemd, maar krijgen ze ook inhoud en betekenis. Aan de hand van een waardenscan gebaseerd op Spiral Dynamics worden 3 verbindende waarden voor de organisatie bepaald, waarna deze worden gekoppeld aan definities, betekenissen en associaties. De implicaties van waarden voor houding en gedrag kunnen behandeld worden in de vorm van simulaties of rollenspellen onder begeleiding van een trainingsacteur.

3. Dialoogsessies met belangengroepen

Organiseren dialoogsessies volgens Appreciative Inquiry methodiek met geselecteerde belangengroepen, deels van homogene, deels pluriforme samenstelling. In deze groepsgesprekken ontdekken en delen we kenmerkende krachtverhalen uit verleden, heden en toekomst. Voorkeur is om de groepsgesprekken op video op te nemen, zodat niet alleen de inhoud wordt geregistreerd, maar ook de beleving. Bovendien weet je dan zeker dat je kunt putten uit de volledige content en kun je focussen op luisteren en doorvragen.

4. Persoonlijke gesprekken

Organiseren van gesprekken met ambassadeurs/sleutelfiguren uit de organisatie, met gebruikmaking van waarderende richtvragen met focus op persoonlijke beleving. We gaan in gesprek met mensen die symbool staan voor datgene waar de organisatie voor staat. In opeenvolgende vragen wordt gefocust op wat er goed gaat en hoe er vanuit aanwezige passie, vakkennis en drijfveren nieuwe perspectieven kunnen worden ontwikkeld. Daarnaast zullen de vragen gerelateerd worden aan de specifieke expertise of persoonlijke achtergrond van de betrokkene. Ook bij de persoonlijke gesprekken verdient het de voorkeur om deze op video op te nemen.

5. Uitwerken van basisverhalen

Uitschrijven en analyseren van verzamelde input uit de dialoogsessies en persoonlijke verhalen: leidende thema’s herkennen vanuit de klassieke verhaalstructuur; de juiste verbindingen aanbrengen tussen de bovenstroom- en de onderstroomverhalen. De gesprekken cq video opnamen worden gescreend op verhaalthema’s, waarna de fragmenten zo letterlijk mogelijk worden uitgeschreven. In tweede instantie volgt een analyse van het verzamelde materiaal, waarbij gezocht wordt naar persoonlijke drijfveren, ervaringen en dromen en naar relaties met de kernwaarden en ambities van de organisatie.

6. Ontwikkelen van verbindend organisatieverhaal

Schrijven van verbindend organisatieverhaal, realiseren van tekst waarin collectieve en persoonlijke karakter en koers worden verenigd. Op basis van de thema’s uit de verzamelde verhalen wordt een compacte corporate story samengesteld, die recht doet aan de identiteit van de organisatie, die laat zien waar de passie en bevlogenheid zit, die de verbindingen en diversiteit weergeeft en die een doorkijk biedt naar de gewenste toekomst. Bij voorkeur is er in de verhaallijn sprake van een conflict of belemmering die om een oplossing vraagt en hoofdpersonen met wie medewerkers zich kunnen identificeren.

7. Advies over implementatie en borging van het verhaal

Advies over implementatie en borging van de corporate story, overzicht van mogelijkheden om organisatieverhaal tot leven te brengen. Onderbouwde suggesties hoe de corporate story tot de verbeelding sprekend wordt geëtaleerd voor uiteenlopende groepen binnen de organisatie en daarbuiten. Suggesties hoe het organisatieverhaal kan worden ingezet als conversatiestarter, het versterken van de dialoog en het ontwikkelen van het narratieve klimaat.

8. Uitwerken communicatie- en dialooginstrumenten; realiseren van structuur en middelen die bijdragen aan versterking van een conversatiecultuur.

Aanvraag Whitepaper Organisatielied

Vul uw emailadres in en ontvang de gratis whitepaper.

Bedankt!

Aanvraag Whitepaper Power the Future

Vul uw emailadres in en ontvang de gratis whitepaper.

Bedankt!

Schrijf je in op de nieuwsbrief

Schrijf je in op de nieuwsbrief en ontvang de gratis whitepaper.

Bedankt!

Schrijf je in op de nieuwsbrief

Schrijf je in op de nieuwsbrief en ontvang de gratis whitepaper.

Bedankt!

Schrijf je in op de nieuwsbrief

Schrijf je in op de nieuwsbrief en ontvang de gratis whitepaper.

Bedankt!

Aanvraag Whitepaper WerkenBij.FM

Vul uw emailadres in en ontvang de gratis whitepaper.

Bedankt!